โครงสร้างของพระสุตตันตปิฎก

• โครงสร้างของพระสุตตันตปิฎก

โครงสร้างพระสุตตันตปิฎก เล่ม ๙ – ๓๓

โครงสร้างพระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย (เล่มที่ ๙-๑๑)

รวบรวมพระสูตรขนาดยาว รวม ๓๔ สูตร แบ่งเป็น ๓ เล่ม ดังนี้

เล่มที่ ๙– ทีฆนิกายสีลขันธวรรค

รวบรวมพระสูตรขนาดยาว หมวดที่ว่าด้วยกองศีล ๑๓ พระสูตร มีพรหมชาลสูตร, สามัญญผลสูตร เป็นต้น

เล่มที่ ๑๐– ทีฆนิกายมหาวรรค

รวบรวมพระสูตรขนาดยาว หมวดที่ว่าด้วยเรื่องใหญ่ๆ ๑๐ พระสูตร มีมหาสติปัฏฐานสูตร มหาปรินิพพานสูตร เป็นต้น

เล่มที่ ๑๑– ทีฆนิกายปาฏิกวรรค

รวบรวมพระสูตรขนาดยาว ๑๑ พระสูตร เรียกชื่อเล่มตามพระสูตรแรกในเล่มคือ ปาฏิกสูตร

โครงสร้างพระสุตตันตปิฎกมัชฌิมนิกาย (เล่มที่ ๑๒ – ๑๔)

รวบรวมพระสูตรความยาวขนาดกลาง รวม ๑๕๒ สูตร แบ่งเป็น ๓ เล่ม ดังนี้

เล่มที่ ๑๒– มัชฌิมนิกายมูลปัณณาสก์

รวบรวมพระสูตรขนาดกลาง๕ วรรค วรรคละ ๑๐ พระสูตร นำด้วยมูลปริยายสูตร

เล่มที่ ๑๓– มัชฌิมนิกายมัชฌิมปัณณาสก์

รวบรวมพระสูตรขนาดกลาง ๕ วรรค วรรคละ ๑๐ พระสูตร แบ่งวรรคตามประเภทบุคคล เช่น คหปติวรรค เป็นพระสูตรว่าด้วย คฤหบดี หรือผู้ครองเรือน, ปริพาชกวรรค เป็นพระสูตรว่าด้วยปริพาชก เป็นต้น

เล่มที่ ๑๔– มัชฌิมนิกายอุปริปัณณาสก์

รวบรวมพระสูตรขนาดกลาง ๕ วรรค รวม ๕๒ พระสูตร นำด้วยเทวทหสูตร เป็นพระสูตรว่าด้วยเหตุการณ์ในเทวทหนิคม

โครงสร้างพระสุตตันตปิฎกสังยุตตนิกาย (เล่มที่ ๑๕ – ๑๙)

รวบรวมพระสูตรโดยประมวลเรื่องเข้าไว้เป็นหมวดหมู่ รวม ๗,๗๖๒ สูตร แบ่งเป็น ๕ เล่ม ดังนี้

เล่มที่ ๑๕– สังยุตตนิกายสคาถวรรค

รวบรวมพระสูตร ๑๑ สังยุตต์ เป็นพระสูตรที่มีคาถา หรือคาสอนเป็นบทกวีสอนบุคคลต่างๆ แบ่งตามบุคคล และสถานที่ เช่น เทวตาสังยุตต์ ประมวลพระสูตรที่ทรงสอนเทวดา, มารสังยุตต์ ประมวลพระสูตรที่ทรงสอนมาร เป็นต้น

เล่มที่ ๑๖– สังยุตตนิกายนิทานวรรค

รวบรวมพระสูตร ๙ สังยุตต์ ที่ว่าด้วยเหตุปัจจัยแห่งการเวียนว่ายตายเกิด (ปฏิจจสมุปบาท)

เล่มที่ ๑๗– สังยุตตนิกายขันธวารวรรค

รวบรวมพระสูตร ๑๓ สังยุตต์ เป็นพระสูตรว่าด้วยเรื่องขันธ์ ๕ รูปและนาม ในแง่มุมต่างๆ

เล่มที่ ๑๘– สังยุตตนิกายสฬายตนวรรค

รวบรวมพระสูตร ๑๐ สังยุตต์ เป็นพระสูตรว่าด้วยเรื่องอายตนะ ๖ ตามแนวไตรลักษณ์

เล่มที่ ๑๙– สังยุตตนิกายมหาวารวรรค

รวบรวมพระสูตร ๑๒ สังยุตต์ เป็นพระสูตรว่าด้วยเรื่องใหญ่ๆที่สำคัญ คือ โพธิปักขิยธรรม มี มรรค, โพชฌงค์, สติปัฏฐาน เป็นต้น

โครงสร้างพระสุตตันตปิฎกอังคุตตรนิกาย (เล่มที่ ๒๐ – ๒๔)

รวบรวมพระสูตรโดยประมวลตามจำนวนข้อของหลักธรรม รวม ๙,๕๕๗ สูตร แบ่งเป็น ๕ เล่ม ดังนี้

เล่มที่ ๒๐– อังคุตตรนิกายเอก-ทุก-ติกนิบาต

รวบรวมพระสูตรที่ว่าด้วยหลักธรรมที่มีจำนวน ๑, ๒, ๓ ข้อ เช่น เอตทัคคปาลิ (บาลีว่าด้วยเอตทัคคะ), การบูชา ๒ อย่าง (ให้อามิส กับให้ธรรม) และ ทุจริต ๓ (ทุจริตทางกาย วาจา ใจ) เป็นต้น

เล่มที่ ๒๑– อังคุตตรนิกายจตุกกบาต

รวบรวมพระสูตรที่ว่าด้วยหลักธรรมที่มีจำนวน ๔ ข้อ เช่น จักร ๔, สมาธิภาวนา ๔, ปฏิปทา ๔ เป็นต้น

เล่มที่ ๒๒– อังคุตตรนิกายปัญจก-ฉักกบาต

รวบรวมพระสูตรที่ว่าด้วยหลักธรรมที่มีจำนวน ๕,๖ ข้อ เช่น กำลัง ๕ ของพระเสขะ, อานิสงส์ ๕ ของการเดินจงกรม เป็นต้น

เล่มที่ ๒๓– อังคุตตรนิกายสัตตก-อัฏฐก-นวกบาต

รวบรวมพระสูตรที่ว่าด้วยหลักธรรมที่มีจำนวน ๗, ๘, ๙ ข้อ เช่น สังโยชญ์ ๗, อานิสงส์ ๘ ของเมตตา, พระอรหันต์ย่อมไม่ทำการ ๙ อย่าง เป็นต้น

เล่มที่ ๒๔– อังคุตตรนิกายทสก-เอกาทสกนิบาต

รวบรวมพระสูตรที่ว่าด้วยหลักธรรมที่มีจำนวน ๑๐, ๑๑ ข้อ เช่น ประโยชน์ ๑๐ ประการที่ทรงบัญญัติสิกขาบท, อานิสงส์ ๑๑ ของเมตตาเจโตวิมุติ เป็นต้น

โครงสร้างพระสุตตันตปิฎกขุททกนิกาย (เล่ม๒๕ – ๓๓)

รวบรวมพระสูตรเบ็ดเตล็ด, ภาษิตพระสาวก และชาดก แบ่งเป็น ๙ เล่ม ดังนี้

เล่มที่ ๒๕– ขุททกนิกาย

รวบรวมพระสูตรเบ็ดเตล็ดต่างๆ แบ่งเป็น ๕ หมวดย่อย ดังนี้

๑. ขุททกปาฐะ – บทสวดเล็กๆ เช่น สรณคมนะ, ทสสิกขาบท, มงคลสูตร เป็นต้น

๒. ธัมมปทคาถา – ธรรมบท คือ สุภาษิตสั้นๆ รวม ๔๒๓ บท

๓. อุทาน – พุทธภาษิต แบ่งเป็นหมวดหมู่ตามเหตุการณ์

๔. อิติวุตตกะ – เป็นข้อความที่พระพุทธเจ้าทรงตรัสไว้ แบ่งเป็นหมวดหมู่ตามจำนวนข้อ

๕. สุตตนิบาต – พระสูตรเบ็ดเตล็ด แบ่งเป็น ๕ วรรคย่อย

เล่มที่ ๒๖– ขุททกนิกาย

รวบรวมพระสูตรต่างๆ แบ่งเป็นหมวดหมู่ย่อย ๔ หมวด ดังนี้

๑. วิมานวัตถุ – รวบรวมการถามตอบระหว่างพระมหาโมคคัลลานะ และเทพบุตร เทพธิดา ว่าด้วยเรื่องเหตุอย่างไร ทำให้ได้วิมานอย่างไร

๒. เปตวัตถุ – ว่าด้วยเหตุที่ทำให้ไปเกิดเป็นเปรตในสภาวะต่างๆ

๓. เถรคาถา – รวบรวมภาษิตเตือนใจภิกษุ

๔. เถรีคาถา – รวบรวมภาษิตเตือนใจภิกษุณี

เล่มที่ ๒๗– ขุททกนิกายชาดก๑

ภาคแรกของชาดก รวบรวมชาดกเรื่องสั้นๆ ๕๒๕ เรื่อง เล่าเรื่องการที่พระพุทธเจ้าทรงเวียนว่ายตายเกิด บำเพ็ญบารมีมาในชาติต่างๆ

เล่มที่ ๒๘– ขุททกนิกายชาดก๒

ภาคที่สองของชาดก รวมชาดกเรื่องยาว ๒๒ เรื่อง รวมถึงชาดกทศชาติ คือการบำเพ็ญบารมี ๑๐ ชาติสุดท้ายของพระพุทธเจ้า ก่อนการตรัสรู้

เล่มที่ ๒๙– ขุททกนิกายมหานิเทส

รวบรวมภาษิตพระสารีบุตร ซึ่งเป็นคำอธิบายพระสูตรโดยพระสารีบุตร ๑๖ พระสูตร

เล่มที่ ๓๐– ขุททกนิกายจูฬนิเทส

รวบรวมภาษิตพระสารีบุตร ต่อจากเล่มที่ ๒๙ ซึ่งเป็นคำอธิบายพระสูตรโดยพระสารีบุตร ๑๗ พระสูตร

เล่มที่ ๓๑– ขุททกนิกายปฏิสัมภิทามรรค

ภาษิตพระสารีบุตร ซึ่งเป็นคำอธิบายพระสูตรที่เกี่ยวกับทางแห่งความแตกฉาน โดยพระสารีบุตร มี มหาวรรค (เรื่องใหญ่ๆ ๑๐ เรื่อง), ยุคนัทธวรรค (เรื่องสมถะและวิปัสนา ๑๐ เรื่อง) และ ปัญญาวรรค (ว่าด้วยปัญญา ๑๐ เรื่อง)

เล่มที่ ๓๒– ขุททกนิกายอปทาน ๑

รวบรวมประวัติการบำเพ็ญความดีงามของพระพุทธเจ้า, พระปัจเจกพุทธเจ้า และพระสาวก

เล่มที่ ๓๓– ขุททกนิกายอปทาน ๒

ว่าด้วยเรื่องของพุทธวังสะ (วงศ์ของพระพุทธเจ้า คือพระพุทธเจ้า ๒๕ พระองค์), พุทธจริยา และการบาเพ็ญบารมีในชาติต่างๆ

---

[1] www.buddhabucha.net/sutta-pitaka-structure/